لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ به چه علت است؟

تا به حال با کودکان لجباز سروکار داشته اید؟ بچه هایی که در خیابان برای رسیدن به خواسته خود گریه و داد و فریاد کرده و حتی خودشان را روی زمین می کشند یا بچه هایی که تلاش می کنند تا با پرت کردن وسایل و به هم ریختن خانه، به هر شکل حرف خود را به کرسی بنشانند!

شاید چیزی درمورد لجبازی در نوجوانان ندانید و فکر کنید لجبازی به عنوان یکی از رایج ترین مشکلات رفتاری کودکان تنها به همین سنین ختم شده و کوچولوی دوست داشتنی شما، با بزرگ شدن دست از این کارها برمی دارد! اما در واقع اینطور نیست.

لجبازی مساله ای است که در هر سنی می توانیم شاهد آن باشیم و یکی از دوران هایی که این مشکل در آن پررنگ تر از همیشه می شود، دوران نوجوانی است. در ادامه این مطلب قصد داریم با شما در مورد لجبازی نوجوانان گفت و گو کنیم.

جهت مشاوره انلاین و اینترنتی ، غیر حضوری از ایران و سایر کشورها تماس بگیرید.
۰۹۱۲۲۸۴۹۴۸۷

منظور از لجبازی در نوجوانان چیست؟

نوجوانی، به واسطه تغییرات عمده فیزیکی، روحی، رفتاری، شناختی و حتی اجتماعی که با خود به همراه دارد، به تنهایی یک چالش بزرگ برای والدین محسوب شده و هنگامی که بدقلقی ها و بحران های منحصر به فرد نوجوان همچون لجاجت نیز به این معرکه اضافه می شود، شرایط برای پدر و مادرها سخت تر نیز خواهد شد. اگر شما هم در خانواده خود یک پسر یا دختر نوجوان سرکش و لجباز دارید و نمی دانید که برای حل این مشکل چه باید بکنید، با ما همراه شوید .

چگونه به سوالات جنسی کودکان پاسخ دهیم؟

کودکان خجالتی و گوشه گیر. نویسنده صفایی مقدم دکتر روانشناس

• چرا لج می‌کنی؟ – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

به‌طور کلی لجبازی نوجوانان تحت‌تأثیر عوامل عاطفی، روانی و اجتماعی است که هیچ کدام را نمی‌توان نادیده گرفت. مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت‌های لجبازی در نوجوانان، بحران دستیابی به استقلال است که می‌توان آن را ذیل مبحث بحران هویت توضیح داد. در واقع بحران هویتی که سبب شکل‌گیری شخصیت نوجوان می‌شود در ۳ مرحله اتفاق می‌افتد؛
مرحله اول که سرآغاز نوجوانی است، زمانی اتفاق می‌افتد که نوجوان هنوز کاملا رشته‌های ذهنی خود را از دوران کودکی نگسسته، ولی قطع بعضی از آنها را شروع کرده و همین انقطاع اولیه باعث برخی ناآرامی‌های روحی یا به‌اصطلاح تکانش‌های روانی می‌شود؛ اضطراب، زودرنجی، افسردگی، درونگرایی و البته لجبازی… .

مرحله دوم، زمانی است که نوجوان در برابر محیط خود موضع مشخصی را اتخاذ کرده و برای زندگی‌اش طریقه رفتار معینی را درنظر گرفته، مشخصه این مرحله، در خود فرو رفتن و به گوشه‌ای خزیدن است.
مرحله سوم مربوط به گشایش است. نوجوان در این مرحله فعال و مثبت می‌شود و این نشانه برون‌رفت از بحران هویت به شمار می‌آید و می‌توان امیدوار بود که نوجوان ثبات شخصیت خود را بازیافته باشد.
مراحل شکل‌گیری شخصیت و بحران هویت را بسیار مختصر بیان کردیم تا با هم به درکی عمیق‌تر از وضع روحی نوجوانانمان برسیم و بدانیم که چرا نوجوان گاه بنای بدخلقی و لجبازی می‌گذارد. او به‌دنبال یافتن خود و کسب استقلال و اثبات خود به‌عنوان فردی از جامعه بزرگسالان است.
کودک دیروز و نوجوان امروز ما بیش از آنکه تحت‌تأثیر عقل و استدلال باشد، رفتارهایش تحت کنترل هیجان و احساسات است، بنابراین گمان می‌کند که اگر رودرروی شما بایستد و هر بار نظری مخالف رأی شما ابراز کند، می‌تواند به استقلالی دلخواه برسد و خود را به‌عنوان فردی غیروابسته و دارای رأی و نظری منحصربه‌فرد به گروه خانواده، همسالان و… معرفی کند.
اگر کمی به عقب برگردیم و ۲ تا ۵ سالگی فرزندمان را به‌خاطر بیاوریم، می‌بینیم که او در آن زمان هم نوعی از لجبازی را در رفتارهایش داشت چرا که این محدوده سنی نیز زمانی است که کودک به‌دنبال احراز هویت و استقلال و خودباوری است و با لجبازی بر آن است که به والدین خود بفهماند که می‌تواند کارها را مطابق خواست خود و خلاف میل دیگران پیش ببرد.
فرزندانی که در کودکی نوع تربیتی را تجربه کرده‌اند که به ماندگاری لجبازی در آنها انجامیده است، در نوجوانی لجبازی‌های گسترده‌تری را از خود بروز می‌دهند؛ ازجمله آنهایی که با روش تربیتی سهل‌گیرانه یا سخت‌گیرانه تربیت یافته‌اند.

این دسته از کودکان یا در اغلب اوقات «نه» شنیده‌اند که سبب عدم‌اعتماد به نفس، وابستگی، انزوا و… در آنها شده که در نوجوانی و زمان کسب استقلال به پرخاشگری و عصیانگری انجامیده یا همیشه «بله» شنیده‌اند و به همه خواسته‌های معقول و نامعقولشان رسیده‌اند که سبب می‌شود کودک هنگام رویارویی با مخالفت والدین خود در نوجوانی و زمانی که سلامت جسم و روحش مطرح است و در نقطه حساس تربیت قرار دارد، با شنیدن یک «نه» و مخالفت، دست به لجبازی بزند.
بنابراین لجبازی مشخصه‌ سن و سال استقلال‌یابی است و مسئله‌ای شایع در میان نوجوانان به شمار می‌رود. اما اگر لجبازی ماندگار شود، نوجوان در بزرگسالی خود با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهد بود و اطرافیان خود را دچار آسیب خواهد کرد.

کم ندیده‌ایم افرادی که بر سر یک موضوع کوچک دست به لجبازی زده و هنوز که هنوز است کارها را نه با استدلال که با دعوا و کتک‌کاری پیش می‌برند و تنها برای به رخ کشیدن و اثبات خود اینگونه رفتار می‌کنند. افراد لجباز دارای اعتماد به نفسی پایین و خودباوری محدود و ضعیف هستند. پس چه کنیم که هم با لجبازی فرزندمان در برهه نوجوانی کنار بیایم و هم موجب ثبات آن در شخصیت او نشویم؟

علت لجبازی در نوجوانان چیست؟ – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

اینکه چرا برخی از نوجوانان تمایل دارند تا با لجاجت به هدف خود رسیده و به حرف و نظرات والدینشان اهمیت ندهند، تابع عوامل مختلفی است که از میان آن ها دو دلیل از همه پررنگ تر هستند. این دو دلیل عبارتند از:
۱. تغییرات دوران بلوغ
نوجوانی و بلوغ، با نوسانات هورمونی گسترده و همچنین تنش های روحی و جسمی فراوانی همراه است که به نوبه خود سبب شده تا یک نوجوان، کنترل کمتری نسبت به رفتارهای خود داشته و بیش از آنکه تابع عقل و منطق باشد، از هیجانات و احساسات پیروی کند. بدیهی است که در چنین شرایطی، بچه ها اغلب با خانواده خود به اختلاف خورده و حتی در مواردی ارزش ها و هنجارهای آنان را زیر پا بگذارند.
۲. بحران های نوجوانی
نوجوانی دورانی است که در آن فرد با بحران های مختلفی روبرو می شود، از جمله بحران کسب هویت و بحران دست یابی به استقلال. به همین دلیل فرزندان ما در این دوران ممکن است تلاش کنند تا با بحث و جدل، نظر خود را اثبات کرده و به پدر و مادرشان نشان دهند که کار آن ها اشتباه و رفتار خودشان درست و به جا است.

تو لج کنی من چه کنم؟یکی از عواملی که سبب لجبازی بیشتر نوجوان می شود، عدم شناخت دقیق والدین از ویژگی های نوجوانی و بلوغ است. اینکه احساس کنید نوجوان در برابر شما به بی احترامی، عصیانگری و بی تفاوتی عمدی دست می زند و خود را شکست خورده در امر تربیت او بدانید، باعث می شود که شما نیز تحمل تان در برابر لجبازی های او از دست برود و به عصبانیت، پرخاشگری، لجبازی متقابل و تنبیه بدنی و… بینجامد که نتیجه بسیار منفی ای در پی خواهد داشت.

پرخاشگرى نوجوانان ونحوه برخورد با ان – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

نگرانم نباشیکی از موقعیت هایی که معمولا به بگو و مگو و لجبازی می انجامد زمانی است که نوجوان احساس کند همانند یک کودک مورد مراقبت والدین خود قرار گرفته است. زمانی را به خاطر بیاورید که او بحث های طولانی را با شما برای رفتن به خانه دوستی که نمی شناسید آغاز کرده یا آن وقتی که می خواهد به شما بقبولاند دیگر می تواند مسیر خانه تا مدرسه را بدون سرویس و به تنهایی طی کند. او تصوری از نگرانی شما ندارد، بنابراین در چنین مواقعی خوب است بدون اینکه کلامتان رنگی از دلخوری، عصبانیت یا تهدید داشته باشد، به او بگویید که شما با آزادی او موافقید اما او هم باید برای نگرانی شما ایده و پیشنهادی را ارائه کند.

تخیل و رویاپردازی دوران نوجوانی – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

یکی از ویژگی‌های دوران نوجوانی، تخیل و رویاپردازی است با این ویژگی نوجوان چگونه باید کنار آمد؟نوجوان تخیل را دوست دارد بنابراین والدین ضمن احترام باید اجازه دهند نوجوان این رویاپردازی و تخیل را تجربه کند و زندگی آینده خود را در تخیل بسازد. ولی ما باید سعی کنیم در حالی که دارد تخیل می‌کند واقعیت‌های زندگی را هم ببیند.

فکر کردن بیش از حد نوجوانان موضوع دیگری که خانواده‌ها را نگران کرده است، بیش از حد فکر کردن نوجوانان است، والدین با این رفتار، چگونه باید برخورد کنند؟فکر کردن بیش از حد باعث ناراحتی بعضی از والدین می‌شود. اما فکر کردن در نوجوانان در یک زمان محدودی خیلی خوب و سازنده است. نوجوانان دوست دارند درگذشته خود سیر کنند و ببینند چه خطایی کرده‌اند. خانواده‌ها باید سعی کنند شرایط زندگی را طوری بسازند که احساس استقلال در آنها شکل پیدا کند.

راه حلهای ساده برای کنترل لجاجت در نوجوانان:برخی والدین گمان می کنند که هنوز هم همانند زمانی که فرزندشان در سنین کودکی بوده، باید برای حذف رفتارهای ناصحیح او، او را طرد یا با او قهر کنند، اما این بدترین رفتار ممکن است، نوجوان شما نیاز به توجه دارد نه طرد شدن، نیاز به دلیل و استدلال دارد نه سکوت. برای اینکه این کارها را نکنید، به مطالب زیر توجه نمایید

سرزنش ممنوعنصیحت های مستقیم و سرزنش آمیز در این دوره اثر بسیار مخربی بر رفتار نوجوان دارد. به دنبال راه های غیرمستقیم برای تذکر باشید. اگر نکات مثبت او را کمرنگ ببینید و در عوض به نکات منفی اخلاقی و روحی او تمرکز کنید به او یک سرنخ برای لجبازی خواهید داد چرا که به او آموزش می دهید که روی نکات منفی تمرکز کند. اگر او را با کسی مقایسه کنید، او نیز شما را با دیگر والدین مقایسه خواهد کرد.
با هم باشیدیکی از مهم ترین و موثرترین راهکارها برای حل مسائل دوران بلوغ و نوجوانی برقراری رابطه نزدیک و صمیمی میان نوجوان و والدینش است. معمولا نوجوان با والد همجنس خود رابطه خوبی ندارند، اما این رابطه را می توان ترمیم کرد با اینکه نیاز به زمان دارد. ولی شما ناامید نشده و از پا ننشینید و مطمئن باشید هر بار یک قدم به صمیمیت و هدف نزدیک تر شده اید.

تشویق کنیدنوجوانان برخلاف آن چیزی که به نظر می آید، از پذیرفتن مسئولیت های کوتاه، مورد علاقه و مهم لذت می برند. چنین مسئولیت هایی را به آنها بسپارید و در ازایش تشویق و تشکر را فراموش نکنید. اما در سپردن مسئولیت به نوجوان مراقب باشید که چه مسئولیتی و در چه زمانی به نوجوان واگذار می شود. چه اینکه اگر انتخابتان صحیح نباشد، او را دلزده خواهید کرد، پس علایق و خصوصیات او را خوب بشناسید.
دلیل منطقیبرای هر مخالفت یا موافقت و هر مسئله ای که در محیط خانواده مطرح می شود، دلیل قانع کننده و منطقی داشته باشید و متقابلا با دلیل و انتقادها و مخالفت های نوجوانتان با روی باز برخورد کنید.

ستور مستقیم ندهیدتا جایی که ممکن است به فرزندان دستور مستقیم ندهید، بلکه فرصت انتخاب های مختلف به او بدهید. خوبی این روش آن است که شما موارد انتخابی را کنترل می کنید و در هر حال هر انتخابی که او انجام دهد، مورد رضایت شماست و این امکان انتخاب، فرزندتان را که تشنه استقلال و خودگردان بودن است راضی می کند. برای مثال به او نگویید که «همین الان اتاقت را تمیز کن.» با این کار حتما با او وارد مشاجره خواهید شد.
بگویید احساساتش را درک می کنیدبچه های لجوج در مورد درست و اشتباه بودن افکار و اعمالشان بسیار سرسخت هستند، اگر به نتیجه ای برسند حس می کنند که باید از آن دفاع کنند. شما هر چه سخت تر سعی کنید که آن ها را متقاعد سازید، مخالفتشان قوی تری خواهد شد، در چنین مواقعی ساده ترین راه برای جلب همکاری آنها این است که موقعیت آن ها را تصدیق کنید و نشان دهید که احساساتشان را درک می کنید

ویژگی های نوجوانی – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

قد و وزن نوجوان رشد سریع دارد.از نظر اخلاقی، روح عرفان و اخلاق و معنویت در نوجوان تجلی می یابد.احساس فداکاری و مبارزه طلبی دارد.در مقابل ناکامی ها حالت یاس و نومیدی دارد.حالت خودآراستگی رویایی و خیال پردازی دارد.نوجوان خود را کشف می کند یعنی حالت “خودگردانی” پیدا می کند.معیار دوستی اش بیشتر بر مبنای عواطف شکل می گیرد.به جنس مخالف گرایش و تمایل ارتباط پیدا می کند.

نوجوان مسئولیت پذیر می شود. اتخاذ تصمیم می کند و مسئولیت اعمال خویش را بر عهده می گیرد.نوجوان با دیگر (بویژه همسالان) ابراز همدردی نموده و دیگران را درک می کند.ابتدای نوجوانی دوره “حساسیت” است. نوجوان با کوچکترین تحریکی عصبانی می شود.هیجان های دوره نوجوانی بسیار متغیر و متناقض هستند.نوجوان دارای خلق و خوی کاملامتنوع است.در موقع خشم، رفتار ظاهری خویش را نمی تواند کنترل کند و دارای حالت عدم تعادل عاطفی و هیجانی است.

اندیشه های نوجوان – لجبازی نوجوانان در دوران بلوغ

نوجوان دنیا را زیبا و قشنگ می بیند.نوجوان به ندای فطری و الهام وجدان اخلاقی پایبند می باشد، عاشق حق و حقیقت و علاقه مند به پاکی و تقدس است.نوجوان به نیکی و درستکاری حساسیت دارد و از آن لذت می برد و خوشحال و بانشاط می گردد.نوجوان همواره در اندیشه پاکی، فضیلت و نجابت است و می کوشد گفتار و رفتارش بر راستی و درستی استوار باشد.

نوجوان از اعمال نادرست دیگران رنج می برد و مایل است دنیای جدیدی براساس اخلاق، عدل وانصاف پایه گذاری کند.دوست یابی نوجوان به لحاظ اهمیت زیاد فداکاری میل به سوی حقیقت از هر نوع ناپاکی و تباهی مصون است.نوجوان برای بنیاد شخصیت خویش نیاز به راهنما و رهبری دارد تا بتواند وی را الگوی خود قرار دهد. بهترین الگو ابتدا والدین هستند.

اندیشه های نوجوان

مشکلات نوجوانی و راهکارهای عملی والدین

بعد از شناخت همه جانبه دوره نوجوانی، ضروری است که با مشکلات نوجوانی و راهکارهای عملی در تربیت نوجوان نیز آشنا شویم.
۱- کشمکش بین استقلال و وابستگی:
با توجه به اینکه این دوره حد فاصل دوران کودکی و بزرگسالی است از دست دادن حمایت های بی قید و شرط والدین برای کسب احساس استقلال از یک طرف و لذت مورد حمایت و پشتیبان آنها بودن و همان طور کودک ماندن و بدون زحمت و دردسر همیشه مورد محبت قرار گرفتن از طرف دیگر در نوجوان کشمکش درونی ایجاد می کند و جنگ روانی عمیقی در ذهن او به وجود می آورد.

بعضا خانواده و مدرسه و جامعه نیز از او توقعات متناقض دارند. گاهی او را به چشم یک کودک نگاه کرده و برخوردی تحقیرآمیز دارند و گاهی هم توقعات از او بیش از حد توان اوست و به چشم بزرگسالان به او می نگرند که این خود به کشمکش های درونی نوجوان دامن زده و او را با مشکل روبرو می سازد.
۲- طغیان علیه مراجع قدرت:

نوجوان برای کسب استقلال علیه همه مراجع قدرت من جمله والدین و کادر مدرسه طغیان می کند. گاهی اوقات رفتارهایی علیه آنها از خود نشان می دهد،درگیری هایی ایجاد می نماید و به اعمالی دست می زند که روابط او را با آنها و سایر مراجع قدرت به شدت تیره می کند. مثلابگومگو می کند، بحث و مجادله طولانی انجام می دهد.

بر خلاف خواسته والدین دیر به خانه می آید، از انجام تکالیف درسی خودداری می کند، سیگار می کشد و حتی ممکن است دست به اعمال بزهکارانه بزند.این مورد در خانواده های با محدودیت زیاد و یا مدارسی که مقررات سخت و خشک را بدون نظرخواهی و مشورت با نوجوان اجرا می کنند از شدت بالاتری برخوردار است.
۳- هویت فردی:
یکی دیگر از مشکلات مهمی که نوجوان با آن روبرو می شود مسئله تشکیل “هویت فردی” اوست. بدان معنی که سوالهای متعددی درباره مفهوم زندگی، نقش او در زندگی، مفهوم مرگ و زندگی پس از مرگ و به طور کلی سوالهایی نظیر من کیستم؟ و به کجا می روم؟ ذهن او را به خود مشغول می نماید که باید به آنها پاسخ دهد. احساس هویت شخصی در نوجوانان کم کم براساس همانند سازی های مختلف گذشته آنها تکوین می یابد. با ورود به دوره نوجوانی، ارزشهای گروه همسالان و همچنین ارزیابی های معلمان و سایر بزرگسالان نیز مطرح است و هر اندازه ارزشهایی که از طرف دوستان و همسالان ابراز می شود با ارزشهای والدین و معلمان همخوانی بیشتری داشته باشد به همان نسبت کار هویت یابی نوجوان آسان تر پیش می رود

۴- چگونگی ارضای نیازهای جدید (جنسی:)
رشد و نموغدد داخلی و ترشحات هورمون های جنسی به نوجوان امکان برقراری روابط جنسی را می دهد وانگیزه و کشش جنسی نسبت به غیرهمجنس در او ایجاد می گردد و از طرفی نخستین برخورد نوجوان با جنس مخالف اغلب با ترس و پریشانی خاطر همراه است.

جوان تازه بالغ نیاز جدید و مبهم و تمایلات قوی و نامعلومی را احساس می کند که او را از جلدش خارج کرده و به سوی جنس مخالف می کشاند. جهش های شدید محبت، عقب نشینی های توضیح ناپذیر و حرکات بدون دلیلی که او را آشفته می سازد. نوجوان می خواهد این همه انرژی را که به وجود آمده و موجب هیجان او شده است در جایی آزمایش نماید اما در عین حال نگران عواقب آن است.

او بیداری و رشد تمایلات جنسی رادارد ولی هدف ندارد و چون غریزه جنسی کاملازیرزمینی است و جهت یابی آن با کورمالی انجام می شود و در فرد محجوب و کم رو نوعی اضطراب و گیجی ایجاد می کند. در جوامعی که آموزش ارضای صحیح غریزه جنسی و راههای کنترل آن برای نوجوان آموزش داده نمی شود این مشکل مضاعف است و در اینجاست که متاسفانه لغزش و سقوط در پرتگاه در کمین است.
۵- عدم کنترل بر رفتار و هیجانانات ناشی از تغییرات جسمی و روانی دوران بلوغ:
به دلیل رشد سریع جسمی و تغییرات مشهود در اندام های بدن نوجوان در دوران بلوغ بعضی از رفتارهای هیجانی و عدم کنترل او طبیعی است.

مثلاجلو آمدن سر نوجوان به دلیل احساس بلندتر شدن گردنش و یا بزرگ شدن بینی و یا عدم کنترل در دست هایش برای جابه جایی خصوصا اشیای ظریف از طرفی عدم آگاهی و آموزش صحیح او در مقابله با این مسائل از طرف دیگر او را از نظر روحی تحت تاثیر قرار داده به طوری که در خود احساس بی کفایتی و حقارت می نماید که همین امر موجبات اضطراب را در وی فراهم می آورد.

۶- ترس از آینده:
با پیدایش نیازهای جدید در نوجوان و کشش به سوی ارضای نیازهای آنی و مقطعی آینده را در ذهن نوجوان مبهم و دور از دسترس تصویر می نماید به طوری که حتی چگونگی تامین اقتصادی و تشکیل خانواده برای خود در آینده و ازدواج و تحصیلات عالی را قله هایی دور از دسترس می پندارد که دستیابی به آنها بسیار دشوار و در بسیاری از موارد از محالات است که البته نقایص تربیتی و آموزشی در درون خانواده، مدرسه و جامعه و محرومیت های شدید مالی خانواده به شدت و عمق این مشکل نیز می افزاید.
۷- دغدغه اقتصادی:
یکی از مهمترین مشکلات نوجوانی این است که فرد قبل از اینکه به بلوغ اقتصادی برسد به بلوغ جنسی رسیده است و از طرفی چون به دنبال استقلال و کسب هویت جدید برای خود نیز می باشد همیشه به فکر دستیابی زودتر به منافع اقتصادی است و در این ارتباط می بینیم نوجوانانی را که مدرسه و تحصیل را رها کرده و به دنبال شغل و کسب درآمد می باشند و این خصوصا در جوامعی که ارزشهای انسانی و معنوی جای خود را به ارزشهای مادی داده و شخصیت افراد برحسب درآمد و پول آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد بسیار مشهودتر است و در این ارتباط اوضاع و احوال اقتصادی، اجتماعی و بی ثباتی جامعه، جنگ بیکاری کمبود امکانات و فقر مالی خانواده از عوامل تشدید کننده مشکل محسوب می شوند

۸- تعارض بین خواسته های والدین و گروه همسالان:
چون در این دوران نوجوان بیشتر تحت تاثیر گروه همسالان می باشد و والدین را مرتبط به نسل گذشته می داند که نیازها و خواسته های عصر حاضر او را درک نمی کنند لذا نوجوان خود رادر این میان کاملاگیج احساس می کند چون حاضر نیست که محبت والدین را هم از دست بدهد. در چنین مواقعی نوجوانان بعضا همانند هنرپیشه ها نقش بازی می کنند تا از مقبولیت والدین و گروه همسالان هر دو برخودار شوند.
۹- ترس و اضطراب:
ناتوانی در سازگاری با موقعیت های جدید موجب تشدید ترس و اضطراب در نوجوان می شود مانند ترس از عدم موفقیت در امتحان یا مورد سرزنش قرارگرفتن در خانه و مدرسه، ترس از پذیرش مسئولیت و ارتباط با جنس مخالف یا مورد پذیرش دوستان واقع نشدن.
۱۰- به هم ریختگی ارتباط با دیگران:
فشارهای روانی عاطفی و اجتماعی در این دوران موجب می شود که نوجوان با خودش، با خانواده اش، با دوستانش و به طور کلی با همه رابطه اش به هم می خورد و احساس کوچک شمردن خود و حقارت دارد و حالت عصبی در او افزایش می یابد

– شناخت شخصیت نوجوان:

ما والدین با شناخت ویژگی های دوره نوجوانی بسیاری از رفتارهای ناخوشایند آنان را غیرطبیعی نپنداریم که موجب بروز عکس العمل در ما شود و به تیرگی روابط با نوجوان نینجامد.
۲- استفاده از روش تغافل (نادیده گرفتن:)
از موثرترین روشهای تربیتی در این دوره “روش تغافل” است.یعنی مسائل و مشکلات نوجوان را بزرگ نشان ندهیم که در او ایجاد وحشت نماید و یا او را به لحاظ رفتارهایش دائم بازخواست ننماییم بلکه نوجوان بایستی همواره در حالت خوف و رجا باشد.
۳- ایفای نقش راهنمایی به جای دستور:
در برخورد با مسائل نوجوان بهتر است از خودش کمک بگیریم یعنی این واقعیت را بداند که نخستین مسئول حل مشکل او خودش است و برای حل آن باید اقدام نماید و ما والدین فقط وظیفه راهنمایی او را داریم که از عواقب تصمیم خودش مطلع شود.
۴- آموزش:
مهمترین دلیل ترس واضطراب از هر موضوعی جهل و ناآگاهی نسبت به آن موضوع می باشدکه ضروری است برای کاهش ترس و اضطراب های نوجوانی آموزشهای لازم در مورد بلوغ، دوست یابی، حل مسئله گذراندن اوقات فراغت، برنامه ریزی درسی و مواردی از این قبیل به نوجوان آموزش داده شود.
۵- برقراری رابطه دوستانه و عاقلانه:
ما والدین با مراقبت دوستانه و عاقلانه خود احساس ایمنی و اطمینان را در وجود نوجوان ایجاد می کنیم.
۶- اعتمادسازی:
باید بیاموزیم که چگونه حس اعتماد نوجوان را نسبت به خودمان جلب و جذب کنیم چنانچه اعتماد میان نوجوان و والدین کمرنگ شود او برای حل مسائل خود به دیگران مراجعه می کند.
۷- ارتباط کلامی مقدمه ارتباط عاطفی:
ما والدین با تنظیم ساعات کار خود و بسترسازی مناسب در منزل بایستی فرصت کافی برای “ارتباط های کلامی” با اعضای خانواده بویژه نوجوان را فراهم آوریم چرا که ارتباط کلامی خود مقدمه “ارتباط عاطفی” است که نوجوان سخت به آن نیازمند است.
۸- تاکید بر محبت و پرهیز از خشونت:
ارتباط با نوجوان اگر براساس عشق و علاقه و صمیمیت استوار باشد اعتماد به نفس را در او تامین و تضمین می نماید واگر با فشار و خشونت همراه باشد ممکن است موجب اختلاف عصبی و دشواری های روانی در او شود.
۹-الگوهای رفتاری والدین:
نوجوان علاقه مند است که والدین دارای شخصیتی مستحکم و با ثبات و پایدار باشند چون به اتکای شخصیت و همانندسازی آنان نیازمند است و توجه والدین به الگوهای رفتاری خود مورد تاکید است.
۱۰- پرهیز از مناقشات خانوادگی:
خانه باید محل آرامش وامن و مستحکمی برای اعضای خانواده بویژه نوجوان باشد و مناقشات و جروبحث ها و دعواهای علنی والدین به آن لطمه نزند و بهانه گریز نوجوان از خانواده را فراهم نیاورد.
۱۱- گوش دادن:
با نوجوان صحبت کنیم و به سخنان او با علاقه گوش فرا دهیم و بدانیم که خوب گوش کردن به حرف های نوجوان رمز ارتباط موثر با اوست.
۱۲- تکیه بر نقاط قوت:
با مشاهده برخی ضعف ها نوجوان را تحقیر و سرزنش و یا با دیگران مقایسه اش نکنیم بلکه بیشتر سعی نماییم برای از بین بردن ضعف هایش نقاط قوتش را تجلی بخشیم.
۱۳- انتظار به اندازه:
با کسب شناخت همه جانبه از نوجوان، به اندازه توان و ظرفیت وجودیش از وی انتظارداشته باشیم.
۱۴- اجازه خطا کردن به نوجوان را بدهیم:
نوجوان باید بیاموزد که از مشکلات گریزان نباشد بلکه برای حل مشکلاتش به دنبال کشف راه حل باشد و این زمانی است که اجازه خطا کردن را به او بدهیم تا از خطا کردن احساس گناه نکند و بتواند فرصت یافتن راه حل را بیابد.
۱۵- مشورت با نوجوان:
نوجوان در اندیشه مستقل شدن است بنابراین نبایستی عقاید خود را بر او تحمیل کنیم بلکه بایستی او را تحمل کرد و با مشورت گرفتن از او در امور خانه در کسب استقلال یاری اش کنیم.
۱۶- فعال بودن نقش پدر در تربیت نوجوان:
همان گونه که “مادر” نخستین گذرگاه کودک و نوجوان به زندگی اجتماعی است آنچه که بسیار مورد نیاز یک نوجوان است وجود “پدری” است که بتواند بر او تکیه کند. “پدری” که گرم و مهربان و پرشور باشد.
۱۷- پذیرش بدون قید و شرط نوجوان:
نوجوان را همان طور که نشان می دهد بپذیریم نه آن طور که در رویا و تخیل خود تصور می کنیم و بدانیم اگر نوجوان در خانواده مورد احترام قرار گیرد یاد می گیرد خودش را آن طور که هست بپذیرد.